Historisch
Voor die ene keer in ons leven dat we zelf in de grootste krant staan

Geplaatst op door

Zo stond het keurig en iets vollediger in de digitale versie van hln.be (Het Laatste Nieuws) van vrijdag 6 september 2024

Gerechtsjournalist Gust Verwerft (80),
de man die al zeker duizend assisenprocessen volgde:
“De volksjury vergist zich (bijna) nooit”

Reportage: Patrick Lefelon

 

“Recent ging ik naar een assisenzaak die bij aanvang weinig spectaculair leek. Eén detail zorgde ervoor dat ik tot de laatste minuut heb meegevolgd.” – De ‘Zustermoord’ in Turnhout: voor het eerste assisenproces van het nieuwe gerechtelijke jaar in de provincie Antwerpen wordt de volksjury vrijdag bijeengeroepen. Gerechtsjournalist Gust Verwerft (80) is zijn hele carrière een vurige verdediger van die volksjury. Wat kan hem na duizend assisenzaken nog boeien? En welke advocaat zou hij zélf bij de hand nemen? “De tijd van dé grote pleiters lijkt stilaan wel voorbij.”

 

  • Toen de regering in 2015 besliste om moordzaken voortaan door beroepsrechters te laten beoordelen in plaats van te dure assisenprocessen te organiseren, had justitieminister Koen Geens één man over het hoofd gezien: de ancien onder de gerechtsjournalisten Gust Verwerft. Gust ontbond zijn duivels bij het Grondwettelijk Hof. De regering werd teruggefloten en de volksjury werd eind 2017 in ere hersteld. “Verwijzend naar het arrest Verwerft van het Grondwettelijk Hof…”, stond er nadien in gerechtsdocumenten. Gust is er nog fier op.
  • Gust Verwerft versloeg 19 jaar lang moordzaken voor het weekblad ‘Blik’. Toen dat een glossy magazine werd, startte hij als pionier met een eigen website ‘www.assisen.be’ Hij schat dat hij in zijn carrière minstens duizend assisenprocessen heeft gevolgd. De belangrijkste processen vat hij regelmatig samen in een boek. Het nieuwste, 29ste boek is pas uit, met de titel ‘Moord komt nooit ineens’.

Volgende vrijdag zit u weer in de assisenzaal in Antwerpen.
Na duizend assisenzaken, wat kan u nog boeien in een moordproces?

  • Gust Verwerft: “Het gaat volgens mij niet om de schuldvraag: heeft die persoon het gedaan of niet? In de meeste zaken is er weinig twijfel en weet je vooraf dat de beschuldigde veroordeeld zal worden. Het spanningsveld zit voor mij in het onbekende, in het onverwachte. Ik was net voor de zomer in het assisenhof in Gent. Een jonge man had zijn overbuurvrouw verleid en uiteindelijk doodgeschoten. Het leek bij aanvang een weinig spectaculaire zaak en ik was van plan enkel de eerste procesdag te volgen. Tot ik hoorde hoe de dader zijn getrouwde overbuurvrouw maandenlang het hof had gemaakt met duizenden berichten, zonder dat zij elkaar ontmoet hadden. Op het proces kregen wij die berichten voorgeschoteld. Die man was een griezelige fantast. Hij beweerde dat hij haar stiekem fotografeerde. Zijn slaapkamer hing zogezegd vol met haar foto’s. Hij was zogezegd zo stapelverliefd dat hij een appartement voor hen samen ging huren en zij zelfs haar man zou verlaten. Allemaal leugens maar de kracht van dat fictieve was zo groot dat die vrouw uiteindelijk haar man verliet. Bij één van hun eerste ontmoetingen met haar buurman/aanbidder, toen zij samen naar het zogezegd gehuurde appartement gingen kijken, schoot hij haar dood. Dat verhaal heeft mij vijf dagen lang in spanning gehouden. Die berichten, de fantasie van die dader… Ik werd helemaal meegesleept en heb het proces tot de laatste minuut gevolgd.”

‘Het slechte in de mens’, is dat wat het grote publiek zo fascineert in moordzaken?

  • “Ik denk eerder dat de herkenbaarheid assisen zo bijzonder maakt. Een situatie of een persoon die men herkent. ‘Die verdachte is precies de Flor van uit onze straat, dat is ook zo’n rare kerel.’ Of de context waarin de moord gebeurt, een ruzie in een familie bijvoorbeeld. In elke familie is wel eens onenigheid die natuurlijk nooit fataal afloopt maar veel mensen zien wel herkenbare situaties tijdens het proces.”
  • “Ik heb dat zelf ook, dat empathische. Ik leef mee met een dader of slachtoffer. Mocht ik zelf in die situatie terechtkomen, wie weet zou ik dan dader kunnen zijn? Dat zit ik dan te overdenken op de persbanken. Vandaar ook de titel van mijn nieuw boek: ‘Moord komt nooit ineens’.”

Stel dat u voor de volksjury moet terechtstaan, welke advocaat zou u dan nemen?

  • “(zonder aarzelen) John Maes. Als ik hem kan betalen natuurlijk. Hij maakt de grootste indruk op een volksjury, zowel met zijn uitstraling als met zijn stem. Het is onmogelijk om John Maes niet te geloven. Jammer genoeg is hij een tegenstander van assisenprocessen en treedt hij er zelden in op.”
  • “De tijd van de grote assisenpleiters als een Piet Van Eeckhaut of een Jef Vermassen is stilaan voorbij. Van Eeckhaut… Die was onvoorstelbaar goed. Gent was vroeger de bakermat van de assisenprocessen. Ik heb de jonge Hans Rieder, met paardenstaart en baardje, nog op assisen bezig gezien. Indrukwekkend hoe militant hij zich dan toonde. Tegenwoordig interesseert Rieder zich niet meer in de problemen van de kleine man.”
  • “Ook Pol Vandemeulebroucke bewonderde ik. Pol was een pokerspeler die in zijn pleidooien de grootste onwaarheden durfde te vertellen: “18 messteken? Mijn cliënt had niet de bedoeling om die man te doden. (lacht)Zo’n pleidooi van Pol was een spektakel op zich. Op café legde Pol daarna uit dat hij met die leugens zijn cliënt wilde plezieren.”
  • “Van de oudere generatie zou ik bijna Jan De Man vergeten. Al hou ik niet van zijn soms agressieve stijl. Privé is Jan juist een zachte mens. Wanneer hij echter zijn toga aantrekt, wordt hij scherp en gefocust op alles wat zijn cliënt kan helpen. Dan wordt hij ‘méchant’ en schrikt er niet voor terug om bijvoorbeeld de familie van een slachtoffer te kwetsen. Is dat nodig? Jan De Man heeft wel de verdienste dat hij de meest onsympathieke figuren durft verdedigen. Hij gaat niets uit de weg.”

Is er aflossing van de wacht? Welke jonge assisenpleiters hoort u graag bezig?

  • “De jongere generatie heeft een probleem: zij praten veel te veel en veel te snel. Ik merk dat zelfs thuis met de kinderen en kleinkinderen aan tafel. De oude garde van een Piet Van Eeckhaut had maar één tiende van de spreektijd nodig maar hun woorden bleven wel hangen bij de jury. De jonge assisenpleiters ratelen maar door.”
  • “De Kempense Romy Geysen heeft mij wel verrast bij de putdekselmoord in Gierle. Zij bleef rustig en stijlvol en dat resulteerde terecht in een vrijspraak voor haar cliënt. Ook Davina Simons heeft die stijl. Ze klinkt overtuigend. Ik hoop haar wat vaker in assisen te zien. Ik ben ook fan van Frédéric Thiebaut en niet alleen omdat hij een Mechelaar is zonder scherpe Mechelse a-uitspraak. Thiebaut komt op een jury over als de ideale schoonzoon. Hij is ook empathisch en slaagt erin om een hopeloze situatie voor zijn cliënt recht te zetten.”

Eén van de grote assisenprocessen in Antwerpen dit najaar is de ‘moord op de matrassenkoning.’ Dat wordt een langdurige zaak met elf Oost-Europese verdachten, waarin alles live wordt vertaald. Vermoedelijk duur: drie weken. Is zo’n proces niet te ingewikkeld of te zwaar voor een gewone burger in een jury?

  • “Dat is inderdaad mijn grootste kritiek: assisenprocessen zijn veel te zwaar geworden. De oorzaak ligt bij de advocaten van de burgerlijke partijen. Tot voor de zaak-Dutroux begon een assisenproces maandag en was het donderdag, uitzonderlijk vrijdag afgelopen. De slachtoffers mengden zich niet in de beoordeling van de schuld of de strafmaat. Pas de laatste dag kwamen hun advocaten aan het woord tijdens het debat over de schadevergoeding. Dat was veel efficiënter.”
  • “Na de fameuze Witte Mars rond de zaak-Dutroux kende premier zaliger Jean-Luc Dehaene alle rechten toe aan de slachtoffers. De advocaten zijn daarop gesprongen. Zelfs voor eenvoudige moordzaken duiken nu vier, vijf of meer advocaten van burgerlijke partijen op die zich te pas en te onpas mengen in de debatten.”
  • “Daarnaast zijn er moordzaken die helemaal niet voor een Belgische volksjury gemaakt zijn. Neem nu de Antwerpse assisenzaak over een een terroristische moord in Syrië? Of de Brusselse assisenzaken over de genocide in Rwanda? Ik heb vorig jaar het assisenproces in Leuven over de moord op de Vlaamse paters Walter Voordeckers en Ward Capiau begin jaren tachtig in Guatemala gevolgd. De volksjury in Leuven kreeg via live-verbinding met Guatemala getuigenissen van bejaarden, sommigen ouder dan negentig jaar, te horen. Hoe betrouwbaar is dat allemaal nog?”
  • “Het assisenprocedure is ooit uitgevonden om een verdachte ‘door diens gelijken’ te laten beoordelen, zo stond het in de wet. Dat was bedoeld voor eenvoudige huis-, tuin- en keukenmoorden. De wetgever heeft de assisenprocedure na Dutroux zo zwaar gemaakt dat het straks onder zijn eigen gewicht zal bezwijken. Dan krijgen de tegenstanders van assisen, zoals de nieuwe procureur-generaal Frederic Van Leeuw van Brussel, eindelijk hun zin. (grinnikt) Van Leeuw dacht zijn gelijk al te halen bij het Brusselse terreurproces maar die volksjury heeft zes maanden lang uitstekend werk geleverd.”

Vergist de volksjury zich nooit? Zitten er mensen ten onrechte in de gevangenis?

  • “In twee oudere moordzaken ben ik zeker dat de volksjury het mis had. In het begin van mijn carrière — ik werkte toen nog voor het weekblad Zondagsblad — was er de fameuze zaak Jespers. Guy Jespers was een onderzoeksrechter die in 1978 na een turbulent proces werd veroordeeld voor een moordpoging op zijn vrouw. De kroongetuige, nachtclubuitbater Luc De Cramer, praatte hem aan de galg en Jespers werd veroordeeld tot 20 jaar celstraf. Ik heb De Cramer na het proces gesproken: Jespers was onschuldig.”
  • “Ook blijf ik erbij dat vetmester Alex Vercauteren ten onrechte tot levenslange opsluiting is veroordeeld als opdrachtgever voor de moord op de Kempense veearts Van Noppen. De West-Vlaamse vetmesters hadden een pot van 800.000 frank (20.000 euro) bijeengelegd om die lastige Van Noppen die hun opgespoten runderen altijd afkeurde, te ‘intimideren’. Uiteindelijk bleek dat niet meer nodig want Van Noppen werd overgeplaatst. Het is ongeloofwaardig dat Vercauteren dan toch nog de moordopdracht zou gegeven hebben. Vercauteren heeft op het proces niemand willen verklikken en de volksjury heeft hem dat zwaar aangerekend. Ten onrechte.”

Beluister hier onze podcast over deze reportage

Agenda Antwerpen

• 11 oktober 2024: een man met Palestijnse roots Mohammed Alarrouqi staat terecht voor de moord op een 37-jarige Palestijn die in maart 2022 dood in zijn appartement aan de Van Cortbeemdelei in Deurne werd gevonden.
• 12 november 2024: de moord op de ‘Matrassenkoning’ Jerry Coeman in Zoersel uit mei 2017. Elf verdachten van Oost-Europese afkomst moeten voor de volksjury verschijnen.
• 10 januari 2025: de 70-jarige Christine Verbeiren uit Bonheiden werd in mei 2020 verkracht en daarna gedood. Haar twintigjarige buurjongen Edson Tabila staat daarvoor terecht
• 14 februari 2025: de 21-jarige Israëliër Uri Zerihun werd dood aangetroffen in een sporttas die in maart 2019 kwam bovendrijven in het Kattendijkdok. Levi Barak en zijn twee neven Netanel en Adir Katabi worden verdacht van zijn dood.

‘Moord komt nooit ineens’, Gust Verwerft, 200 blz., is uitgegeven bij Manteau.