Archief 2017 – Joris Van Cauter over geloof-nooit-gazetten
Strafpleiter met een mening
En een goede eetlust
En een scherpe pen
Deze week (2018, gv) kopten de kranten:
drugsdealers vrijuit én ze krijgen 80.000 euro terug.
Volgens de berichtgeving in de meeste kranten riskeerde een bende drugsdealers vier jaar cel en de verbeurdverklaring van een belangrijke som geld, maar heeft de rechter hen niet willen veroordelen omdat een dvd per ongeluk was vernield.
Op die dvd waren de opnames gebrand van gesprekken die gevoerd waren tijdens het onderzoek en waaruit de schuld van de beklaagden zou blijken.
Ik (Joris Van Cauter, gv) trad zelf op als advocaat van een van de verdachten.
Het is niet de eerste keer dat op zo’n manier over een zaak wordt bericht.
Zelfs de meest welwillende lezer blijft achter met de volgende indruk: gevaarlijke boosdoeners gaan vrijuit en worden zelfs beloond.
Recht en rechtvaardigheid lijken nogmaals ver uit elkaar te liggen.
Gewiekste advocaten of onbekwame, wereldvreemde rechters zijn de kop van Jut.
Die perceptie is het gevolg van partiële berichtgeving.
De focus ligt op wat kort,
eenvoudig
en beeldend is:
een kapotte dvd die tot een vrijspraak leidt.
Zo’n synopsis van een rechterlijke beslissing doet de waarheid geweld aan en creëert bij de burger een juridisch ongenoegen dat een wezenlijke bedreiging vormt voor de rechtsstaat.
Dat er geen kopie in de cloud zit, is normaal in een land waarin een databank van vonnissen en arresten een onmogelijke opgave is
De correctionele rechtbank heeft afgelopen maandag niemand vrijgesproken.
En al zeker geen drugdealers.
De rechtbank stelde vast dat het recht van verdediging van de beklaagden ernstig en onherstelbaar werd aangetast, zodat een eerlijk proces niet meer mogelijk was.
Als gevolg daarvan werd de strafvordering onontvankelijk verklaard.
Dat wil zeggen dat de rechtbank zich niet meer kan uitspreken over schuld of onschuld.
Dat is een erg uitzonderlijke uitspraak die er niet alleen komt op basis van een gesneuveld dvd’tje.
Onbehagen
Verschillende factoren kunnen ertoe leiden dat iemand zich niet meer behoorlijk kan verdedigen.
In de besproken zaak ging het over feiten van acht tot negen jaar geleden.
De rechtbank stelde daarbij vast dat het onderzoek gedurende bijna vier jaar zonder enige reden had stilgelegen.
Zodra de zitting begon,
kwam uit dat enkele verdachten of getuigen nooit verhoord waren.
Toen die na zoveel jaren toch nog verhoord werden, bleek dat velen zich niet alles meer konden herinneren en dat een cruciale getuige/verdachte al overleden was.
Toen we vroegen om de dvd met gesprekken te mogen beluisteren, bleek die niet meer toegankelijk te zijn. Dat was de druppel.
Een verdachte behoeft in die omstandigheden geen sluwe advocaat of wereldvreemde rechter.
Iedere redelijke burger die vandaag kwaad is om de uitspraak,
zou tot eenzelfde beslissing komen als hij alle feiten kent.
Het onbehagen over deze rechtspraak is volledig misplaatst.
En gevaarlijk.
Want het vormt de basis voor allerlei wetswijzigingen die zulke ‘aberrante’ uitspraken onmogelijk moeten maken.
De wetswijzigingen in het wetboek van strafvordering van de laatste jaar laten zich lezen als een kroniek van reacties op zulke ‘maatschappelijk onaanvaardbare uitspraken’.
Nochtans noopt een lezing van het volledige verhaal tot heel andere conclusies en vragen.
Ieder zijn recht,
eerlijkheid voor iedereen
Hoe moeten we maken dat iedereen zijn recht van verdediging kan uitoefen en dat een eerlijk proces kan worden georganiseerd?
Op welke manier kunnen we de nutteloze stilstand in dossiers beperken?
Waarom slagen we er nog altijd niet in om rechtszaken binnen een redelijke termijn voor de rechter te brengen?
Hoe gaan we om met bewijsmateriaal?
Eerder deze week verscheen in het nieuws dat de dienst overtuigingsstukken van de griffie in Brussel acht maanden gesloten was vanwege een schimmelprobleem.
In die omstandigheden kan een gebroken dvd niet verbazen.
En dat er geen kopie in de cloud zit, is normaal in een land waarin een databank
van vonnissen en arresten een onmogelijke opgave is.
Dat is jammer.
Als uitgesproken vonnissen en arresten publiek en digitaal beschikbaar zouden zijn, dan was dit opiniestuk misschien niet nodig geweest.
Het hele verhaal zou voor iedereen toegankelijk zijn.
Een ernstig debat over rechtspraak en eventuele noodzakelijk wetswijzigingen zou mogelijk zijn.
Maar dat is vandaag niet aan de orde.
Een nieuwe Napoleon
In de plaats van de materiële voorwaarden te creëren die een kwalitatieve rechtspraak mogelijk maken
met degelijke gebouwen, hedendaagse digitale infrastructuur, een goed georganiseerde, aantrekkelijke magistratuur
kiest minister van Justitie Koen Geens voor een potpourri van nieuwe wetgeving.
Een aanlokkelijk alternatief.
Het wekt de indruk van daadkracht, lijkt op het eerste gezicht goedkoper
en draagt bij tot de realisatie van de droom
om de geschiedenis in te gaan als de 21ste-eeuwse Napoleon.
Dat het onbehagen in justitie ondertussen toeneemt, is een zorg voor later.
Gent/vrijdag 22 juni 2018/J92
