Opinie
Erwin Verhoeven in Het Laatste Nieuws: ‘Een volksjury houdt niet van half werk’
Het Laatste Nieuws – woensdag 4 oktober 2023
Redelijke twijfel, staat in de motivering van de jury om Fami Al Achqar (22) vrij te spreken voor de gijzeling en dood van de 9-jarige Daniël. Dat hij de dans ontspringt, is op het eerste gezicht verrassend, stelt onze assisenexpert (HLN, gv) ERWIN VERHOEVEN. Maar jury’s houden niet van half speurwerk.
Redelijke twijfel is een… redelijk nieuw gegeven in het assisenhof. In een nog niet zo ver verleden vroeg de wet aan juryleden of ze in gemoede overtuigd waren. In de beraadslagingskamers hing een doorgaans wat vergeeld bordje met die tekst. Sinds de wetswijziging van 2009 zijn ze weggehaald en vervangen door ietwat grotere kaders. De wet voorziet dat een veroordeling enkel kan worden uitgesproken, indien uit de toegelaten bewijselementen voortvloeit, dat de beschuldigde boven elke redelijke twijfel schuldig is aan de ten laste gelegde feiten.
Voor ze aan hun beraadslaging beginnen, wijst de voorzitter de juryleden nog een keer nadrukkelijk op die formule. Klassiek voegen ze eraan toe: Het moet gaan om redelijke twijfel. Want men kan natuurlijk aan alles twijfelen. Sommigen twijfelen aan het licht van de zon. Dat is hier niet de bedoeling.
In Antwerpen hebben minstens zes juryleden geoordeeld dat er in hun hoofd redelijke twijfel bestond over de schuld van Fahmi Al Achqar. Veel meer dan zes zullen het er ook niet geweest zijn, want er moet stevig gediscussieerd zijn. Het beraad nam bijna negen uur in beslag.
Geen vinger uitgestoken
Dat Al Achqar de dans ontspringt, is op het eerste gezicht verrassend. De beschuldiging luidde namelijk ‘gijzeling van een minderjarige met de dood tot gevolg’. De juridische kern van dat misdrijf is de gijzeling. De verzwarende omstandigheden – het gaat om een minderjarige en die is overleden – zijn slechts een objectief gegeven en een louter objectief gevolg van de gijzeling.
Belangrijk punt dat daaruit voortvloeit, is dat de twee beschuldigden niét noodzakelijk allebei rechtstreeks een hand in de dood van Daniël moesten hebben, om elk schuldig te zijn. Zelfs al had Al Achqar geen vinger uitgestoken naar het slachtoffer – wat hij altijd heeft volgehouden – dan nog kon hij makkelijk schuldig verklaard worden. Het is bij een gijzeling namelijk niet vereist om aan alle activiteiten deelgenomen te hebben. Of om een even grote rol gespeeld te hebben.
En volgens de aanklager waren er voldoende bewijzen die Al Achqars betrokkenheid aantoonden. Hij had op voorhand het onderduikadres in Antwerpen geregeld. Hij was bij alle voorbereidende handelingen aanwezig en wist maar al te goed wat het plan was. (Zelf beweerde hij dat hij dacht dat het om de voorbereiding van het verplichte vertrek van Ali uit het asielcentrum ging.) Dat hij een sleutel van zijn kamer was gaan zoeken en pas ter plaatse kwam toen Daniël al dood was, geloofde aanklager Penne evenmin.
Te licht bevonden
De jury – of dus minstens zes van hen – zag dit anders. Het plan om Daniël te ontvoeren werd bedacht door Ali Alhaj Mahmoud. Hij liep namelijk al langer met het idee rond om een kind te ontvoeren voor losgeld en had dat ook aan een vriend in Libanon verteld. Dat Fahmi mee de vuilniszak was gaan ophalen en mee touwen uit een voetbalnet had gesneden, betekende nog niet dat hij wetens en willens betrokken was bij de voorbereidingen van de ontvoering. Dat Fahmi de jongen overmeesterde en versmoorde met een T-shirt, vond de jury niet in overeenstemming met het sporenonderzoek. Het DNA van Ali werd immers op het T-shirt aangetroffen en het bloed van Daniël zat op de jeans van Ali. Van Fahmi werden geen sporen op de plaats delict aangetroffen. Het sleutelverhaal dat zijn afwezigheid moest bewijzen, werd als plausibel aanvaard. In hoofde van wie zo over de zaken denkt, is er inderdaad redelijke twijfel. En in een serieuze rechtsstaat moet die in het voordeel spelen van de beschuldigde.
De motivering bevat nog twee belangrijke passages. Een eerste betreft de wetsdokter. Doorgaans is diens woord ‘evangelie’ en is het een hoeksteen van de motivering van het arrest. Hier niet. De wetsdokter getuigde dat de smoring door twee personen werd uitgevoerd, gelet op het maximale verzet door het slachtoffer. Ik denk dat het Fahmi was die de benen van Daniël vasthield en ze met touwen vastbond, zei aanklager Penne. De jury wikte en woog en bevond te licht: Volgens de wetsdokter was het weliswaar logischer dat de feiten door twee personen werden gepleegd. Maar uit de letsels kon niet worden afgeleid of ze door één of twee personen werden toegebracht.
Geërgerde voorzitster
Een nog belangrijker citaat uit het arrest gaat over het gevoerde onderzoek. Het onderzoek was onvolledig en slordig. Ook de wedersamenstelling gebeurde niet correct, staat er in de motivering.
Voorzitster Alexandra Van Kelst moest inderdaad – tot eigen ergernis – permanent allerhande bijkomende opdrachten uitdelen. Voor redelijk banale dingen, zoals een plattegrond met afstanden en foto’s van het asielcentrum. Maar ook nieuwe ondervragingen, het beantwoorden van vragen over de kledij van de hoofdrolspelers, de verplaatsing van het lijk en het vooraf graven van het graf, het nagaan van waar, wanneer en door wie de afpers-sms werd verstuurd en nog veel meer.
Twee weken geleden in Brugge was het ook van dat. Zelfs nog erger. Daar ontbraken op het proces over de moord op radio-dj Roland Roelens cruciale stukken in wat de gezworenen werd voorgeschoteld en was een hele reeks onderzoeksdaden niet uitgevoerd. De speurders kregen ervan langs van voorzitter én aanklager. Ook daar haalde het lamentabele onderzoek van de lokale Kolderbrigade de motivering. Jury’s zijn zeer gevoelig aan half speurwerk. In Brugge lieten ze de hele beschuldigdenbank leeglopen. In Antwerpen de helft. Misschien kan de tijd die de speurderscollectieven te lande besteden aan het voorbereiden van vuistdikke powerpointpresentaties voor op het proces, beter besteed worden aan grondiger en degelijker werk vooraf.
ERWIN VERHOEVEN
